აია ქუთაისი

მთავარი » 2011 » ივლისი » 12 » ციხესიმაგრე უქიმერიონი

---

6:57 PM ციხესიმაგრე უქიმერიონი

ციხესიმაგრე უქიმერიონი იხესიმაგრე უქიმერიონი ქუთაისის უძველესი ნაწილია. ეჭვი არ არის, რომ ამ ციტადელის აგება წინ უსწრებდა ქალაქის წარმოქმნას. უფრო მეტიც, ქლაქის ჩასახვის ერთ–ერთ წინაპირობას ქმნიდა თვით ციხესიმაგრის არსებობა. უქიმერიონის მეტად ხელსაყრელი გეოგრაფიული მდებარეობა და მისი კლდოვანი ქარაფების მიუვალობა გვაფიქრებინებს, რო იგი ქართველი ტომების ერთ–ერთი მძლავრი სიმაგრე იქნებოდა ჯერ კიდევ ბევრად ადრე ქალაქის წარმოშობამდე. ყოველ შემთხვევაში, უქიმერიონი ახალ წელთაღრიცხვამდე მრავალი საუკუნით ადრე მაინც უნდა იყოს წარმოქმნილი. ციხე აგებულია იმ კლდის ცხვირზე, რომელიც დასავლეთიდან ხოლივით ებჯინება რიონის მარჯვენა ნაპირს. ამჟამად კლდეს მდინარისაგან გამოყოფს განიერი სანაპირო ქუჩა, მაგრამ წარსულში რიონი კლდის ძირს მიუყვებოდა. ალაგ–ალაგ შვეულად აღმართულ კლდეს ნაპირზე გასდევს დიდრონი ზვებით ნაშენი კედელი, რომლითაც საკმაოდ ვრცელი და მკვეთრად დაქანებული ფერდობი იყო მოზღუდული. დასავლეთით იგი გამოეყოფოდა ბაგრატის ტაძრის გალავანს, ასეთივე მაღალი კედლით. ციხის ტერიტორიის მაქსიმალური სიმაღლე მდინარის დონიდან შეადგენს 70–75 მ. და თანდათან დაბლდება რიონისაკენ. ამჟამად ციხის კედლების მეტი ნაწილი მთლიანად ან ნაწილობრივ დანგრეულია, ხოლო XVII ს–ში, როცა ისინი რუსეთის ელჩებმა ინახულეს, მათი სიმაღლე 20 მ. აღემატებოდა, სისქე 2 მ. უდრიდა; საერთო სიგრძე 202 საჟენს, ანუ 431 მ. შეადგენდა. ციხის კედლების კუთხეებში დატანებული იყო 7 კოშკი. თითოეული მათგანის საშუალო სიმაღლე 25 მ. უდრიდა (სტოლნიკ ტოლოჩანოვისა და დიაკ იევლევის ელჩობა იმერეთში, გვ 155). მას მხოლოდ ერთი კარი ჰქონდა რკინის საკეტებით გაწყობილი. აქედან ჩანს, თუ რამდენად გრანდიოზულ ნაგებობას წარმოადგენდა უქიმერიონი. დიუბუა აღნიშნავს, რომ აღმოსავლეთი და დასავლეთი კედელი მიუვალ კლდეებზე იყო ამოყვანილი. ასეთი შეუვალი ციხის აღება სამხედრო ძალის პირდაპირი გამოყენებით, რა თქმა უნდა, უდიდეს სიძნელეს წარმოადგენდა, ამიტომ მტერი მოღალატესა და გამცემლებს იყენებდა და ამ გზით იგდებდა მას ხელში. ასე მოხდა 551 წ., როცა სპარსელების სარდალმა მერმეროემ ვინმე თეოფობის საშუალებით მოტყუების გზით გამოსტაცა ხელიდან ლაზებისა და ბიზანტიელების გაერთიანებულ ლაშქარს უქიმერიონი. ისტორია კვლავ განმეორდა ათიოდე საუკუნის შემდეგ. ახლა მოღალატე სეხნია ჩხეიძემ ორგზის ჩაუგდო იგი ხელთ თურქებს (1666 და 1668 წწ.). ციხის საბოლოო განთავისუფლება თურქებისაგან მოხდა 1770 წელს. ამ გამარჯვების შემდეგ, სოლომონ მეფის განკარგულებით, ციხის კედლები დაუნგრევიათ, რომ თურქებს კვლავ არ აღძროდათ სურვილი მისი ხელში ჩაგდებისა. ინტერესმოკლებული არ იქნება 1770 წ. უქიმერიონის აღებასთან დაკავშირებული ერთი ამბავი. რუსეთის ჯარის მეთაურს, გენერალ ტოტლებენს თავის ტყვეებად გამოუცხადებია ციხის გარნიზონი და ქართველი ახალგაზრდების მოზრდილი ჯგუფი, ვინც თურქების მიერ იმერეთის სხვადასხვა ადგილებსი ნაყიდი ან მოტაცებული და მუსულმანებად მონათლული იყო. როგორც ჩანს, ისინი გამზადებული ყავდათ ფოთის ნავსადგურის საშუალებით თურქეთში გასაგზავნად, მაგრამ თურქეთის ნაცვლად "ტყვეები" პეტერბურგის გრძელ გზას გაუყენეს. ნახევრად შიშველი ადამიანების დიდმა ნაწილმა ვერ გაუძლოა ამ მძიმე მგზავრობას და გზაში დაიხოცა, ნაწილმა ჩააღწია დანიშნულ ადგილამდე. ამ უკანასკნელთა შორის იყო მაშინ 11–12 წლის ბიჭი, შემდგომში რუსეთის იმპერატორის პავლე პირველის კარზე დიდა დაწინაურებული და გრაფის ტიტულის მქონე ი. პ. კუტაისოვი (გვარი პეტერბურგში შეარქვეს ქუთაისის სახელთან დაკავშირებით). მართალია, თვით ი. პ. კუტაისოვს პროგრესული როლი არ შეუსრულებია ისტორიაში, მაგრამ მისი ერთ–ერთი ვაჟი ალექსანდრე ივანეს ძე – რუსეთის არმიის ცნობილი გენერალი და არტილერისტი იყო. იგი 1812 წ. ნაპოლეონის წინააღმდეგ მებრძოლი პირველი არმიის არტილერიას სარდლობდა და ბოროდინოს ბრძოლაში დაიღუპა 28 წლის ასაკში (БСЭ, მეორე გამოცემა, ტ. 24, გვ. 142). უქიმერიონის ტერიტორიაზე არსებობდა ეკლესია, რომელსაც თურქები მეჩეთად იყენებდნენ. ბაგრატის ტაძრის გალავნის მოსაზღვრე კედლის გასწვრივ იდგა მეფის სასახლე, მისი შიდა კედლები მოხატული ყოფილა. XVII ს–ში ციხეს შეიარაღებაზე ჰქონიაზარბაზნები, ხოლო მისი ერთ–ერთი კოშკის სიღრმეში მოწყობილი იყო თოფის წამლის საწყობი; მას მეფე თავისი ბაჭდით ლუქავდა და სპეციალური მცველები დარაჯობდნენ. ციხის ყველაზე დაბალ ნაწილში ახლაც არსებობს ის წყარო, რომელიც ოდესღაც მეციხოვნე ჯარს ემსახურებოდა. წყაროდან ზემოთ მივყავართ საკმაოდ მაღალ გვირაბს; მის ფსკერს გასდევს თიხის მილგაყვანილობა; ეს უკანასკნელი წყაროსთან თავდება. დიუბუამ გამოთქვა მოსაზრება, რომ, წარგებლობდნენ რა წყაროს არტეზიული თვისებებით, წყალი აქედან თიხის მილებით ციხის ზედა ნაწილში მიჰყავდათ. ასეთივე მოწყობილობა მას უნახავს სირიის ერთ–ერთ ციხეში. ეს მოსაზრება სინამდვილესთან ახლოს უნდა იყოს, წინააღმდეგ შემთხვევაში გაუგებარი რჩება მილების გაყვანის მიზეზი (ვ. ჯაოშვილი, ქუთაისი, თბ. 1989, გვ. 301).

1 2 3 4 5 კატეგორია: ქუთაისი | ნანახია: 2382 | დაამატა: torpedo | რეიტინგი: 0.0/0

სულ კომენტარები: 0